Kilogram će možda morati na dijetu, pošto se cilindrični komad metala koji definiše osnovnu jedinicu mase “ugojio” za nekoliko desetina miligrama usljed spoljne kontaminacije, pokazala je upravo objavljena studija američkog časopisa Metrologija a prenosi Foks njuz.

Zbog ovakvog razvoja situacije, svaka država koja posjeduje primjerak ovog standarda mase, tzv. međunarodnog prototipa kilograma (MPK), ima neznatno različitu definiciju kilograma, što može da pokvari naučne eksperimente za koje su potrebna vrlo precizna mjerenja. Posljedice se, kako ukazuje studije, mogu osjetiti i u međunarodnoj trgovini, u slučaju predmeta i dobara čija su stroga ograničenja prometa upravo zasnovana na težini – poput radioaktivnih materijala.

Međutim, “višak” bi se mogao ukloniti bez oštećenja MPK-a uz pomoć ozonskog i ultraljubičastog zračenja, navodi se u januarskom broju Metrologije. Ova tehnologija čišćenja bi mogla naširoko da bude usvojena kao način da se standard osnovne jedinice mjere održava konzistentnim.

Prema riječima Ričarda Dejvisa, metrologa-konsultanta pri Međunarodnom birou za težinu i mjere u Parizu, radi se o praktičnoj tehnici za koju nije potrebno previše investiranja i novca, što je potencijal za široko prihvatanje. Dejvis nije učestvovao u izradi studije, navodi Foks njuz.

Kilogram je postao međunarodni standard 1875. godine, a tada je napravljen cilindrični komad mase ili MPK. On se sastoji od legure platine i iridijuma, visine i prečnika 39 milimetara koji je čuvan u Međunarodnom birou za težine i mjere. Zvanične kopije prototipa kilograma su dostupne kao nacionalni prototipovi, a sa pariskim kilogramom – poznatim ka “Veliki kilogram” – upoređuju se na otprilike svakih 10 godina.

Tokom osamdesetih godina 19. vijeka napravljeno je 40 prototipova kilograma koji su predati zemljama potpisnicama Metarske konvencije. Još tada su, međutim, naučnici ustanovili da bi kilogram mogao da se “ugoji” usled taloženja prašine i raznih drugih materija na njegovoj površini. Da bi umanjili površinu i rizik taloženja, napravili su MPK u obliku cilindra i smjestili ih u laboratorije sa filtriranim vazduhom, konstantnom termperaturom i pritiskom, ali nije bilo načina da se kontaminacija iz vazduha potpuno izbjegne, izjavio je britanski metrolog Piter Kampson sa Univerziteta Njukasl.

Čišćenje se trenutno obavlja tako što dobro obučeni tehničari brišu cilindre komadom antilopske kože koja je natopljena alkoholom. Međutim, kako svaka zemlja čisti svoj MPK na drugačiji način i u drugačije vrijeme, prototipi u svijetu se minimalno razlikuju u težini.

Naučnici žele da se dugoročno oslobode definisanja kilograma preko komada metala, a Kumpson smatra da će “definicija biti promijenjena u sljedećih pet do 10 godina”.

Prema njegovim riječima, jedan od načina bilo bi korišćenje elektromagnetnog uređaja koji konstatno proizvodi istu količinu snage od koje bi se potom mogla izračunavati masa.