Lukavac, Banovići, Živinice, Kakanj i Breza uključile su se u proces Pravedne tranzicije za regije uglja, koji treba u konačnici rezultirati dekarbonizacijom tri ključna sektora koji utiču na klimatske promjene, energetike, transporta i poljoprivrede.

– U Evropi je sektor energetike prepoznat kao sektor koji će se najbrže osloboditi od uglja (dekarbonizirati). Samim tim, taj proces bi trebalo što prije pokrenuti i u zemljama zapadnog Balkana, koje su potpisivanjem Sofijske deklaracije preuzele obavezu da će dekarbonizirati svoja društva do 2050. godine, u skladu sa planovima Evropske unije – kazao je Denis Žiško iz Centra za ekologiju i energiju Tuzla.

U okviru Sofijske deklaracije su obezbijeđena sredstva u iznosu od devet milijardi eura, koja su namijenjena za sprovođenje mjera definisanih Zelenom agendom za zapadni Balkan, koja podrazumijeva i ubrzanu dekarbonizaciju energetskog sektora.

Pored toga, Evropska unija je putem IPA 3 fondova obezbijedila 14 milijardi eura za projekte koji moraju biti usklađeni sa Zelenom agendom EU, što podrazumijeva i konkretne planove za postepeni prestanak korišćenja uglja.

Regioni uglja na zapadnom Balkanu i Ukrajini imali su priliku do 30. septembra da se prijave za program razmjene, čiji je cilj pokretanje procesa pravedne tranzicije lokalnih ekonomija koje su oslonjene na ugalj.

– U okviru ovog programa Lukavac, Živinice i Banovići su pripremili zajedničku aplikaciju za tu razmjenu. Za isti program su aplicirale i općine Kakanj i Breza. Delegacije iz tih područja trebale bi ići u studijsku posjetu područjima u Evropi koja su već prošla proces tranzicije. Svrha posjete je upoznavanje sa pozitivnim iskustvima i povezivanje sa privrednicima iz tih regija. Nakon toga uslijedila bi uzvratna posjeta predstavnika EU regija, tokom kojih bi se prezentovali ekonomski potencijali naših lokalnih zajednica u sektorima koji nisu vezani za ugalj i mogućnosti za saradnju – istakao je Žiško.

Naglašava da ekonomske aktivnosti koje nisu vezane za ugalj treba pokrenuti što prije, da bi se tranzicija, koja će se neminovno desiti u sljedećih 10 do 15 godina, provela što bezbolnije i da bi se ekonomije tih lokalnih zajednica oslobodile zavisnosti o sektoru uglja.

– Pokretanjem novih ekonomskih aktivnosti se moraju obezbijediti radna mjesta za radnike koji su trenutno zaposleni u sektoru uglja i koji će, ukoliko se to ne uradi, završiti na ulici – dodao je Žiško.

Program razmjene je dio Platforme za podršku tranziciji u regionima uglja na zapadnom Balkanu i u Ukrajini, koja je zvanično pokrenuta u decembru 2020. godine.

Platformom upravlja Evropska komisija u saradnji sa Energetskom zajednicom, Svjetskom bankom, EBRD -om, EIB -om, poljskim nacionalnim Fondom za zaštitu životne sredine i upravljanje vodama i univerzitetom College of Europe iz poljskog grada Natolin.

Sekretarijat Energetske zajednice saopštio je da je program prilika za regione da započnu direktne, međusobne dijaloge, povežu se sa različitim akterima, uče jedni od drugih i prenesu znanje.

Regioni koji budu učestvovali u programu biće povezani na osnovu njihovih interesa i stručnosti i imaće priliku da odaberu teme relevantne za postepen prestanak korištenja uglja koje će biti detaljno istražene.

Prioritet će biti formiranje parova koji se sastoje od jednog regiona uglja sa zapadnog Balkana ili Ukrajine i jednog regiona uglja iz EU. Međutim, kako je naveo Sekretarijat, stvaranje parova će biti fleksibilno i zavisiće od potreba regiona uglja.

RTVTK/FENA