Bosna i Hercegovina ima nadarenu djecu i mlade ljude koji su garant bolje budućnosti, ali da bi oni postali fizičari, matematičari ili poliglote, sistem im treba pravovremeno pružiti adekvatnu podršku i podsticaj. Resorna ministarstva takvim učenicima i studentima bi trebala omogućiti razvoj potencijala, ona tvrde da to čine ili da su na dobrom putu.
Iako jedan vid te podrške u svijetu podrazumijeva posebna odjeljenja u kojima nadareni učenici rade po posebnom, prilagođenom programu, kod nas tako nešto ne postoji jer to nije u skladu s reformskim ciljevima niti s postulatima koje zagovara inkluzivno obrazovanje. Stav Ministarstva obrazovanja i nauke KS je da bi odvajanje učenika rezultiralo lošijim odgojem i obrazovanjem.

“Jedan od osnovnih ciljeva inkluzivnog obrazovanja jeste povećanje učešća u učenju i smanjenje isključenosti unutar obrazovanja, odnosno podrazumijeva pravno svih na kvalitetno obrazovanje, a odvajanje nadarenih učenika u posebna odjeljenja i škole nisu procesi koji bi doprinijeli kvalitetnom obrazovanju i odgoju nadarenih učenika”, kazali su nam u Ministarstvu.

Ističu da nadarenim učenicima pomažu na drugi način, odnosno da su u prethodnom periodu organizovali niz projekata koji su doprinijeli da se nadarenim učenicima pruži adekvatna podrška kroz primjenu različitih strategija i pristupa u podučavanju.

“Predškolske ustanove realizacijom specijaliziranih programa, a osnovne i srednje škole realizacijom aktivnosti za učenike koji iskazuju izuzetna interesovanja i sposobnosti, a koja su planirana godišnjim programima rada škola, svakodnevno podstiču nadarene učenike i omogućavaju im dalji napredak u učenju i učešću u takmičenjima i prezentaciji njihovih znanja”, navode iz Ministarstva.

Prijedlog Zakona o osnovnom odgoju i obrazovanju i Zakona o srednjem obrazovanju koji bi uskoro trebao biti u parlamentarnoj proceduri predlaže članove zakona o nadarenim učenicima kao i donošenje propisa i podzakonskih akata nadarenim učenicima.

Novac kao podsticaj
Iz Federalnog ministarstva obrazovanja ističu da su s ciljem promocije talentovanih i vrijednih mladih ljudi u FBiH, proteklih godina nagradili više stotina učenika osnovnih i srednjih škola, za šta je izdvojeno preko 500.000 KM. Od 2007. do 2015. godine su u sklopu manifestacije “Znanjem za budućnost” nagrađivali učenike koji su osvojili jednu od prve tri nagrade na takmičenjima iz matematike, fizike, informatike, biologije, njemačkog i engleskog jezika, muzičke i tehničke kulture te vjeronauke.

“Nagrađivani su učenici za ostvarene rezultate na federalnim, državnim i međunarodnim takmičenjima samo iz određenog predmeta, a nisu dodjeljivane nagrade za opći uspjeh u školovanju, što znači da najbolji fizičar ne mora biti nužno i najbolji učenik, jer se tokom školovanja pored fizike izučava još blizu 15 ostalih predmeta koji ne moraju biti manje važni. Da bismo izbjegli dotadašnju praksu prilikom nagrađivanja učenika za postignute rezultate iz samo jednog predmeta, prošle godine smo predložili Vladi Federacije drugačije kriterije, koji su i usvojeni u Odluci o usvajanju programa utroška sredstava s kriterijima raspodjele sredstava tekućih transfera utvrđenih budžetom FBiH za 2016. godinu Federalnom ministarstvu obrazovanja i nauke”, navode iz Federalnog ministarstva.

Riječ je o Programu podrške najboljim učenicima javnih osnovnih i srednjih škola u FBiH, koji će i ove godine biti realizovan s ciljem promocije i pružanja podrške.

“Po tri najbolja učenika iz javnih osnovnih škola i tri najbolja učenika iz javnih srednjih škola ovom Ministarstvu predlažu kantonalna ministarstva nadležna za oblast obrazovanja, a učenici se odabiru na osnovu uspjeha u učenju i vannastavnim aktivnostima, ostvarenih zapaženih rezultata na federalnim, državnim i međunarodnim takmičenjima iz različitih nastavnih oblasti, sudjelovanja u društveno korisnom volonterskom radu te uspjeha u sportskim, kulturnim i drugim aktivnostima, kao i primjerenog vladanja u školi”, ističu iz Ministarstva.

Republika Srpska još uvijek samo planira
Ministarstvo prosvjete i kulture RS tek planira posvetiti pažnju nadarenim učenicima jer je Narodna skupština RS 9. februara usvojila Zakon o osnovnom vaspitanju i obrazovanju koji donosi niz zakonskih rješenja. Predloženim odredbama se, između ostalog, unapređuje i rad s nadarenim i talentovanim učenicima.

“Planirano je formiranje Tima za podršku koji promoviše značaj rada s nadarenim i talentovanim učenicima i koji sarađuje s različitim institucijama i organizacijama koje mogu pružiti podršku nadarenim i talentovanim učenicima. Na ovaj način i uz primjenu individualnih obrazovnih programa za darovite, ovim učenicima će biti omogućen kvalitetniji rad i bolje napredovanje tokom školovanja”, rekli su nam u Ministarstvu prosvjete i kulture.

Dodaju da Ministarstvo planira i osnivanje centra za talentovane učenike za koji je prostor obezbijeđen, a za osnivanje su za sada potrebna sredstva.